PublikacjeDla opiekuna

JAK WYGLĄDA PRACA OPIEKUNA OSOBY STARSZEJ?

Opieka, to dawanie wsparcia, zaspokajanie potrzeb i dbanie o szeroko rozumiany dobrostan podopiecznego. Mówiąc o pracy opiekuna osoby starszej możemy mieć na myśli  dwojakie podejście. Z jednej strony opiekunem jest członek rodziny trzymający pieczę nad potrzebującym seniorem, z drugiej zaś, opiekunem może być ktoś zupełnie obcy. Coraz częściej jednak osoby, które nazywamy opiekunami osób starszych, to wykwalifikowany personel pracujący w placówkach stacjonarnych, bądź oddelegowywany do miejsca zamieszkania seniora. Już w średniowieczu okazało się, że społeczeństwu zależy na słabszych jego członkach. W tamtym czasie, zwykle przy instytucjach kościelnych powstawały miejsca zapewniające opiekę tym, którzy sami nie są w stanie sobie poradzić. Z biegiem historii instytucje te ewoluowały, aż w pewnym momencie, po wielu rozbiorach kraju zostały zlikwidowane przez zaborców. Taki kształt opieki nad seniorami, jaki znamy dzisiaj, swój początek znajduje w okresie międzywojnia. Mimo tego, że placówki opiekuńcze istniały od wielu lat, w przeróżnych formach, to społeczeństwo nie do końca akceptowało „oddawanie” członka rodziny pod opiekę obcym ludziom. Jest to uwarunkowane oczywiście strukturą społeczną i rolami jakie zostawały przyporządkowywane członkom rodziny. Starość w tamtym czasie miała wydźwięk nieco mistyczny. Starzec to mędrzec, głowa rodziny, początek rodu. Wszystko zaczęło się zmieniać wraz z rosnącą długością życia i zmianami gospodarczymi. Obecne społeczeństwo nabiera świadomości, że przy tempie życia jakie teraz nakręca ład społeczny, nie są w stanie zapewnić należytej opieki najstarszym członkom rodziny. Powoli też zaciera się niegdyś panujące przekonanie, że tzw. Domy Starców to „umieralnie”. Standardy opieki są regulowane prawnie, a chłonny rynek zmusza do rywalizacji, za czym idzie podnoszenie renomy ośrodków, tworzenie coraz to atrakcyjniejszych ofert. Teraz senior (jak staramy się zaznaczać) to nie tylko ktoś potrzebujący opieki, to już klient, ważny klient.

Na czym zatem polega praca opiekuna osoby starszej? Jakie stawia przed nim wyzwania, jakie rozwiązania ułatwiają mu działanie, i z czym musi się mierzyć? Spróbujmy rozgryźć ten orzech, a naszą wiedzę zamknąć w tzw. pigułce.

Opiekun jako pracownik instytucji – każda placówka ma swoją specyfikę pracy; w tych działających na zasadzie pobytu dziennego, opiekunowie zajmują się najczęściej asystowaniem przy posiłkach, korzystaniu z toalety, ubieraniu się i rozbieraniu. Często są wielkim wsparciem dla pracujących w tych miejscach terapeutów, zajmują się zagospodarowaniem czasu wolnego uczestników. W domach działających całodobowo to już zupełnie inna historia. Praca opiekuna jest nieustanna. Od toalety, przez kąpiele, pomoc przy jedzeniu, dbanie o higienę, dbanie o wygląd, o to by podopiecznym niczego nie zabrakło, po wypełnianie dokumentacji, pisanie raportów. Opiekunowie pracujący w miejscu zamieszkania seniorów często zajmują się robieniem zakupów czy asystowaniem przy tej czynności wykonywanej przez seniora, drobnym sprzątaniem, rozkładaniem leków, wykonywaniem toalety, ale też czytaniem książek, gazet czy wciąganiem w rozmowę. Praca opiekuna, to z pewnością wyczerpujące zajęcie, nawet dla tych, którzy wykonują ją z „powołania”. Wymaga niekończących się pokładów cierpliwości i empatii, często kreatywności w działaniu i reagowaniu na złożone zachowania seniorów. Każde działanie opiekunów osób starszych jest oczywiście dostosowane do możliwości ich podopiecznych. Zastanówmy się zatem, jak ułatwić współpracę obu stronom.

Zacznijmy od dostosowania przestrzeni życiowej seniora.

Mieszkanie – opiekunowie (szeroko rozumiani) powinni zadbać o to, by w mieszkaniu nie było żadnych chodników, zapewnić stabilne meble i sprzęty, które mogą być dla seniorów oparciem, dostosować przestrzeń jeśli mieszkaniec porusza się na wózku, zabezpieczyć ostre kanty, usunąć progi, zamontować poręcze, zapewnić krzesła z wysokim oparciem i podłokietnikami, jeśli to możliwe, zorganizować przeprowadzkę na parter, do bloku z windą, albo zbudować podjazd.

Łazienka – powinna być przestronna, należy usunąć szafkę spod umywalki – jeśli senior porusza się na wózku pomoże mu to w swobodnym korzystaniu z niej, zamontować prysznic bez brodzika, by ułatwić czynności higieniczne (można również wstawić pod prysznic specjalne antypoślizgowe maty lub krzesełko, na którym starsza osoba może wygodnie się umyć); oczywiście należy pamiętać, jak w całym mieszkaniu, o zamontowaniu barierek, których osoba starsza może się przytrzymywać.

Pokój seniora- należy dobrać odpowiednie łóżko, najlepiej z regulacją zagłówka i wysokości (w razie potrzeby materac przeciwodleżynowy). Z intymnych kwestii, ważne jest by w pokoju seniora, czy to w domu opieki, czy we własnej sypialni znajdowały się osobiste akcenty, takie jak rodzinne zdjęcia, pamiątki – to, co senior zna i to, co budzi w nim wspomnienia.

Opiekunowie osób starszych idą z duchem czasu i dzięki temu możemy znaleźć liczne fora internetowe, strony czy fanpage, na których wymieniają się doświadczeniami lub wątpliwościami związanymi z opieką nad osobami starszymi. Wspierają się wzajemnie, dyskutują o miejscach zatrudnienia opiekunów, o pracy za granicą, wynagrodzeniach, szkoleniach, nowych metodach działania.

Jeśli zatem jesteśmy współpracownikami opiekunów, ich kolegami z pracy, zatrudniamy ich, albo po prostu wypowiadamy się na temat ich pracy, najpierw otwórzmy serce na nich, tak jak oni otwierają serce na swoich podopiecznych. Miejmy na uwadze, że praca z człowiekiem to podwójna praca, praca serca i umysłu.

Źródła:

1. Poirier, S. Gauthier „Choroba Alzheimera – poradnik dla opiekunów i nie tylko”
2. Stolińska-Pobralska „Dom pomocy społecznej jako instytucja polskiego systemu zabezpieczenia społecznego osób starszych”
3. Krakowiak, D. Krzyżanowski, A. Modlińska „Przewlekle chory w domu”

Autor: Anita Osowska