PublikacjeDla opiekuna

RZECZY KTÓRE MUSISZ WIEDZIEĆ O TERAPII SENIORÓW

Kiedy w trakcie kształcenia się w zawodzie terapeuty zajęciowego przechodziłam praktyki w placówkach o różnych profilach, na koniec edukacji wiedziałam, a nawet byłam że terapia zajęciowa to mój kierunek. Wiedziałam również to, że nigdy, nie chciałabym pracować w placówkach psychiatrycznych, czy zajmujących się seniorami. Moje nigdy było tak przekonujące, że pierwsza praca jaką podjęłam po uzyskaniu dyplomu, to praca na stanowisku terapeuty zajęciowego w Zakładzie Opiekuńczo Leczniczym – Psychiatrycznym, skoncentrowanym właśnie na seniorach. Po siedmiu latach pracy z seniorami, czterech w powyższej placówce i trzech obecnie w Domu Opieki, lub jak się potocznie zwykło mawiać w Domu Starców, moja perspektywa całkowicie się odwróciła. Oczywiście na korzyść seniorów. Teraz nie potrafię wyobrazić sobie pracy w innym środowisku.

Terapia zajęciowa, jak wskazuje literatura, koncentruje się na kliencie i polega na wspieraniu jego zdrowia i dobrostanu poprzez aktywność, wykonywanie „pracy”, czyli zajęcia. Podstawowym jej celem jest umożliwienie ludziom prowadzenia aktywności typowych dla życia codziennego (na podstawie: www.wfot.org). W przypadku osób w  okresie późnej dorosłości, terapii zajęciowej nie można traktować jako formy przygotowania zawodowego, ponieważ osoby te są z  definicji w  wieku emerytalnym. Może ona jednak stanowić formę ogólnego usprawniania. Terapia zajęciowa w Polsce nie uwzględnia jednak w  dostatecznym stopniu konieczności aktywizacji i  animacji najbliższego, lokalnego środowiska seniora (Brzezińska, Rosiński i Rycielska, 2010). Zajęcia włączane do terapii zajęciowej można podzielić na trzy podstawowe obszary: czynności dnia codziennego, praca i czynności produktywne oraz gry i rekreacja (Lewis, 2003).

Wspomniałam powyżej, że terapii zajęciowej w kontekście współpracy z seniorami nie można traktować jako formy przygotowania zawodowego. Myślę, że to kwestia, która powoli zaczyna się robić dyskusyjna. Coraz częściej spotykamy miejsca takie jak kawiarnie, lodziarnie, księgarnie prowadzone przez seniorów zrzeszonych w stowarzyszeniach lub działających w tzw. „kółkach”.

Jakie znaczenie można przypisać zajęciom terapeutycznym prowadzonym z seniorami? Przede wszystkim zwrócenie seniorów społeczeństwu, a społeczeństwa seniorom. Dzięki dobrze zaplanowanej terapii w miarę możliwości zdołamy przystosować seniora do ponownego funkcjonowania w społeczeństwie, pokażemy mu, że jego przydatność społeczna nie skończyła się wraz z osiągnięciem wieku emerytalnego. Osoby starsze w dalszym ciągu są w stanie wytwarzać, stwarzać, czy tworzyć; potrzebny jest im do tego jedynie odpowiedni przewodnik – terapeuta zajęciowy, świadomy celu i możliwości. Często osoby starsze potrzebujące wsparcia terapeutycznego, to nie tylko osoby, które z życiowego obiegu wybija wiek, powodem współpracy terapeuty z seniorem jest także szereg towarzyszących wiekowi chorób. Brak szybkiej reakcji rodziny czy samego seniora na pojawiające się objawy, jak chociażby drżenia rąk, zaniki pamięci, wycofanie to prosta droga do wpuszczenia w życie seniora postępujących schorzeń, takich jak choroba Alzheimera czy parkinsonizm.

Rozwijająca się edukacja terapeutów zajęciowych pozwala na kształcenie coraz lepiej wykwalifikowanego personelu terapeutycznego, stosującego pojawiające się nowe formy terapii oraz powstające w ramach wsparcia pracy pakiety terapeuty zajęciowego. Terapeuci dokształcają się robiąc kursy, ukierunkowują się, dobierają kształcenie tak, by było jak najbardziej przydatne w miejscu ich pracy. Terapia zajęciowa to wielka szansa dla polepszenia opieki nad seniorami.

Co musimy wiedzieć o prowadzeniu terapii zajęciowej z seniorami?

- Senior to nie dziecko, nie pozwólmy sobie na infantylizowanie go jako człowieka.

- Senior, jeśli jest świadomy i jest w stanie wyrazić swoje potrzeby, powinien móc to zrobić,            a potrzeby te powinny być respektowane i zaspokajane.

- Jeśli wsłuchamy się w to, co starają się zakomunikować nam nasi starsi przyjaciele, dużo łatwiej będzie nam podjąć efektywną współpracę.

- Nie śpieszmy się w komunikatach, mówmy w odpowiednim tempie i odpowiednio głośnio, upewnijmy się, że to, co mówimy dociera do odbiorcy.

- Nie pozwólmy sobie na rutynę, dokształcajmy się, szukajmy nowych form terapii, wykorzystujmy dostępne pakiety terapeutyczne.

- Modyfikujmy materiały, szukajmy nowych podejść do znanych nam tematów.

- Nie dajmy się wciągnąć w myślenie, że starość potrzebuje jedynie spokoju; jeśli dostanie go zbyt wiele, zbyt szybko się skończy.

- Niechęć seniorów do udziału w terapii zajęciowej prawdopodobnie spowodowana jest strachem i brakiem zrozumienia jej celów; pomóżmy zatem dostrzec jej znaczenie.

            Jest tak wiele aspektów pracy z seniorami, że trudno zmieścić się z myślami w określonej liczbie słów. Chciałabym, aby tym, co najważniejsze we współpracy terapeutów zajęciowych z seniorami, była umiejętność słuchania, zrozumienie i cierpliwość. Cierpliwość do tego wszystkiego co ludzkie, a co w starszym wieku potrafi osiągnąć nieludzko wielkie rozmiary i znaczenie.

Autor: Anita Osowska